Τα λαμπιόνια του χριστουγεννιάτικου δέντρου

Ήταν 31 Δεκεμβρίου του 1879, όταν ο Τόμας Έντισον (1847-1931) παρουσίασε στο εργαστήριό του στο Μένλο Παρκ, στο Νιού Τζέρσεϊ, τον λαμπτήρα πυρακτώσεως. Έναν μήνα μετά, στις 27 Ιανουαρίου 1880, έλαβε το σχετικό δίπλωμα ευρεσιτεχνίας, χωρίς ωστόσο να έχει την πατρότητα της εφεύρεσης, καθώς άλλοι ερευνητές είχαν θέσει τις βάσεις για την υλοποίησή της. Ήταν όμως αυτός που την έθεσε πρώτος σε πρακτική και στη συνέχεια σε εμπορική εφαρμογή.

Tα Χριστούγεννα του 1880, ο Αμερικάνος εφευρέτης αποφάσισε να διακοσμήσει εξωτερικά το εργαστήριό του στο Μένλο Παρκ με 290 λαμπτήρες, ώστε να προσδώσει εορταστικό χαρακτήρα στο δείπνο που θα παρέθετε σε αξιωματούχους της Νέας Υόρκης.

Παρόλο που ο στολισμός με λαμπτήρες του κτιρίου δεν συνδεόταν με τον εορτασμό συγκεκριμένα των Χριστουγέννων, ένας στενός συνεργάτης του Έντισον, με το όνομα Έντουαρντ Χίμπερντ Τζόνσον (1846-1917), σκέφτηκε προκειμένου να αναδείξει τη νέα εφεύρεση, να χρησιμοποιήσει μικρούς ηλεκτρικούς λαμπτήρες για τον στολισμό του χριστουγεννιάτικου δέντρου.

Μέχρι εκείνη την εποχή τα χριστουγεννιάτικα δέντρα φωτίζονταν με μικρά κεριά, τα οποία όμως σε αρκετές περιπτώσεις προκαλούσαν πυρκαγιές. Ο Τζόνσον σχεδίασε 80 κόκκινους, λευκούς και μπλε λαμπτήρες σε σχήμα αχλαδιού και τους συνέδεσε με ένα μονό καλώδιο. Στις 22 Δεκεμβρίου 1882 η κατασκευή ήταν έτοιμη και ο Τζόνσον κάλεσε δημοσιογράφους στο σπίτι του στο Μανχάταν για να καλύψουν την πρώτη ηλεκτρική φωταγώγηση χριστουγεννιάτικου δέντρου στην ιστορία.   

Η ιδέα του απέδωσε, καθώς τις επόμενες ημέρες τα έντυπα αναπαρήγαν την είδηση, με το περιοδικό της εποχής Electrical Worldνα χαρακτηρίζει το χριστουγεννιάτικο δέντρο ως το «πιο όμορφο στις Ηνωμένες Πολιτείες».

Ο Τζόνσον συνέχισε να στολίζει το δέντρο του με τα ηλεκτρικά λαμπιόνια και τα επόμενα χρόνια. Στις 27 Δεκεμβρίου 1884 οι New York Times δημοσίευσαν εκτενές ρεπορτάζ από το σπίτι του Τζόνσον στην ανατολική πλευρά του Μανχάταν:

«Ένα όμορφο όσο και πρωτότυπο χριστουγεννιάτικο δέντρο έδειξε σε λίγους φίλους ο κ. E.H. Johnson, πρόεδρος της εταιρείας Edison Company for Electric Lighting, χθες το βράδυ στην κατοικία του, αριθ. 136 East Thirty-sixth Street. Το δέντρο φωτίστηκε με ηλεκτρικό ρεύμα και κανένα παιδί δεν είδε ποτέ φωτεινότερο και πιο έντονα χρωματισμένο δέντρο από ό,τι τα παιδιά του κ. Τζόνσον. Ο κ. Τζόνσον πειραματίζεται με τον φωτισμό των σπιτιών με ηλεκτρισμό εδώ και αρκετό καιρό και αποφάσισε ότι τα παιδιά του θα έπρεπε να έχουν ένα πρωτότυπο χριστουγεννιάτικο δέντρο».

Το άρθρο σχολίαζε την περιστρεφόμενη κίνηση του δέντρου χάρη στην «έξυπνη χρήση ενός μικρού δυναμό Έντισον στη βάση του, το οποίο, περνώντας ρεύμα από το μεγάλο δυναμό στο κελάρι του σπιτιού, το μετέτρεπε σε κινητήρα. Μέσω αυτού του κινητήρα, το δέντρο περιστρεφόταν με μια σταθερή, κανονική κίνηση».

Παρ’ όλα αυτά, η ιδέα του Τζόνσον δεν είχε ευρεία εμπορική απήχηση, καθώς πολλοί Αμερικανοί δεν εμπιστεύονταν απόλυτα τον ηλεκτρισμό, ενώ οι λαμπτήρες ήταν πολύ ακριβοί για να είναι πρακτικοί. Όπως ενδεικτικά αναφέρει στο περιοδικό Τime ο συλλέκτης χριστουγεννιάτικων αντικών John Hanssen «εκείνη την εποχή ένα σετ οκτώ λαμπτήρων κόστιζε στον αγοραστή περίπου τους μισθούς μιας εβδομάδας ή, σε σημερινές τιμές, περίπου 80 δολάρια».

Έπρεπε να περάσουν τέσσερις δεκαετίες ώστε τα προσυναρμολογημένα φώτα της General Electric, η οποία είχε ξεκινήσει να παράγει χριστουγεννιάτικους λαμπτήρες, να γίνουν πιο φθηνά και προσιτά για το κοινό. Επιπλέον, στις αρχές του 1920 ξεκίνησε και η δημόσια φωταγώγηση των δέντρων. Το 1923 φωταγωγήθηκε το Εθνικό Χριστουγεννιάτικο Δέντρο στην Ουάσιγκτον, ενώ μια ακόμα διάσημη φωταγώγηση, αυτή του δέντρου στο Rockefeller Center στη Νέα Υόρκη, πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά το 1931.

Σήμερα, τα λαμπιόνια θεωρούνται πλέον αναπόσπαστο κομμάτι των Χριστουγέννων και κανένας, μικρός ή μεγάλος, δεν θα μπορούσε να φανταστεί τις γιορτές χωρίς τη λάμψη τους!