12 Δεκεμβρίου 1901: Όταν τα ραδιοκύματα διέσχισαν τον Ατλαντικό

«Ήταν μια άγρια, σκληρή ημέρα· στη βάση του γκρεμού, τριακόσια πόδια κάτω από εμάς, λυσσομανούσε μια παγωμένη θάλασσα. Προς το μέρος του ωκεανού, μέσα από την ομίχλη, μπορούσα να διακρίνω αχνά τα περίγραμμα του Ακρωτηρίου Σπίαρ, του ανατολικότερου σημείου της βορειοαμερικανικής ηπείρου, ενώ πέρα από αυτό απλωνόταν ο ατελείωτος ωκεανός, σχεδόν δύο χιλιάδες μίλια τα οποία εκτείνονταν ανάμεσα σε μένα και τις βρετανικές ακτές. Η κρίσιμη στιγμή είχε φτάσει, για την οποία ο δρόμος είχε προετοιμαστεί μετά από έξι χρόνια σκληρής και αδιάκοπης δουλειάς, παρά την κάθε είδους κριτική και τις πολυάριθμες προσπάθειες να με αποθαρρύνουν και να με απομακρύνουν από τον τελικό μου σκοπό…».

Με αυτόν τον τρόπο ξεκινάει ο Γουλιέλμο Μαρκόνι στην αυτοβιογραφία του την περιγραφή της πρώτης διατλαντικής εκπομπής ραδιοσήματος. Το γεγονός, που έλαβε χώρα στις 12 Δεκεμβρίου 1901,  αποτελεί ορόσημο στην ιστορία των τηλεπικοινωνιών, καθώς σηματοδότησε τη μετάβαση σε μια νέα εποχή παγκόσμιας συνδεσιμότητας. Εκείνο το πρωϊνό ο Μαρκόνι, εγκατεστημένος στο St. John’s του Newfoundland (σημερινό Καναδά), έλαβε το σήμα του μορσικού γράμματος “S” (δηλαδή, τρεις τελείες) το οποίο είχε μεταδοθεί από τον σταθμό αποστολής της Κορνουάλης, στη νοτιοδυτική Αγγλία.

Η απόπειρα αυτή προϋπέθετε σημαντική τεχνολογική καινοτομία και όραμα. Το τεράστιο μήκος του Ατλαντικού θεωρούνταν από πολλούς ανυπέρβλητο εμπόδιο, επειδή πίστευαν ότι τα ραδιοκύματα κινούνται μόνο σε ευθεία γραμμή και δεν μπορούν να διαπεράσουν την καμπυλότητα της Γης. Ο Μαρκόνι είχε την πεποίθηση ότι η ιονόσφαιρα ενδέχεται να ανακλά τα ραδιοκύματα, επιτρέποντας τη διάδοση πέρα από τον ορίζοντα. Ήταν μια υπόθεση που, παρότι δεν είχε ακόμη αποδειχθεί επιστημονικά, αποδείχθηκε σωστή στην πράξη.

Για τη λήψη του σήματος χρησιμοποίησε μια αυτοσχέδια κεραία ανυψωμένη με χαρταετό. Παρά τις τεχνικές δυσκολίες και τις αμφιβολίες των συγχρόνων του, ο Μαρκόνι υποστήριξε ότι άκουσε καθαρά τις τρεις διαδοχικές παλμικές εκπομπές που συνέθεταν το μορσικό “S”.

Η σημασία του επιτεύγματος υπήρξε καθοριστική. Αποτέλεσε την πρώτη αδιάσειστη απόδειξη ότι η ασύρματη επικοινωνία μπορούσε να υπερβεί μεγάλες αποστάσεις, ανοίγοντας τον δρόμο για τη μετέπειτα ανάπτυξη των διεθνών ασύρματων δικτύων, της ναυτιλιακής επικοινωνίας και, τελικά, των σύγχρονων παγκόσμιων συστημάτων τηλεπικοινωνιών.

Φωτογραφία:

Ο Γουλιέλμο Μαρκόνι και οι συνεργάτες του υψώνουν την κεραία λήψης με χαρταετό στο St. John’s του Newfoundland, τον Δεκέμβριο του 1901. Δημοσιεύτηκε στο άρθρο «Marconi's Achievement» του James M. Vey στο τεύχος Φεβρουαρίου 1902 του περιοδικού McClure’s Magazine.  (James M. Vey, Public domain, via Wikimedia Commons)