Χρονολόγιο

23 χρόνια μετά την ανακάλυψη του ηλεκτρικού τηλέγραφου από τον Μορς (1836) και 5 χρόνια, αφού τα πρώτα υποβρύχια καλώδια έχουν ποντιστεί στη Μεσόγειο (1854), ψηφίζεται τον Μάρτιο του 1859, ο νόμος περί ίδρυσης της τηλεγραφικής υπηρεσίας που τότε υπάγεται  στο Υπουργείο Εσωτερικών. Συστήνονται τα πρώτα Τηλεγραφεία.

Ποντίζεται το υποβρύχιο καλώδιο σύνδεσης Σύρου-Πειραιά. Η Αθήνα συνδέεται με το διεθνές τηλεγραφικό δίκτυο, μέσω Χίου-Σμύρνης και ξεκινάει η Τηλεγραφική επικοινωνία με το εξωτερικό. Ο τότε υπουργός εξωτερικών, Αλέξανδρος Ρίζος Ραγκαβής, θεωρεί το έργο ως «την πρώτην επιχείρησιν μεγάλης βιομηχανίας».

Αρχίζει η εγκατάσταση εναέριων τηλεγραφικών γραμμών που συνδέουν την Αθήνα με τον Πειραιά και την Πάτρα με το Αίγιο.

Τους τρεις πρώτους μήνες λειτουργίας της τηλεγραφίας στάλθηκαν 4.072 τηλεγραφήματα.

Η τηλεγραφία γίνεται η πρώτη εφαρμογή του ηλεκτρισμού στην Ελλάδα.

Η ανάγκη τηλεγραφικής σύνδεσης θεωρείται επιτακτική για την λειτουργία του ελληνικού εμπορίου που έχει  μεταπρατικό και διαμετακομιστικό χαρακτήρα. Ο υπουργός των Εσωτερικών, Κ. Προβελέγγιος, διακηρύττει στην εθνοσυνέλευση ότι, « Η δαιμονία αυτή εφεύρεσις της δια του ηλεκτρικού τηλεγράφου ανταποκρίσεως, [εξαλείφει] πάσα τοπική διάστασις, και ο κάτοικος Αθηνών δύναται να αλληλογραφή με τον κάτοικον του Λονδίνου με τοσαύτην ευκολίαν […] Η ιστιοφόρος μάλιστα ναυτιλία μας έχει προ πάντων συμφέρον προς την ενίσχυσιν της τηλεγραφικής αλληλογραφίας, διά να δύναται να πληροφορήται τας τιμάς των απανταχού ναύλων και να δύναται να προσέρχηται εγκαίρως και ωφελίμως όπου υπάρχει ανάγκη μεταφοράς εμπορευμάτων».

Είναι χαρακτηριστικό ότι τα πρώτα τηλεγραφήματα αυτής της περιόδου (1859-1865) που φυλάσσονται στο Μουσείο Τηλεπικοινωνιών του ΟΤΕ είναι εμπορικού και τραπεζικού χαρακτήρα.

Τα πρώτα τηλεγραφικά γραφεία ιδρύθηκαν το 1859 στην Αθήνα, τον Πειραιά, τη Σύρο, το Αίγιο και την Πάτρα, ενώ το 1861 συστήθηκε το τηλεγραφείο της Κορίνθου. Συνολικά μέχρι το 1862 υπάρχουν τηλεγραφεία σε 13 πόλεις της Ελλάδας και τηλεγραφικές γραμμές μήκους 899 χιλιομέτρων.

Σε μια εποχή όπου το οδικό δίκτυο είναι ανύπαρκτο και οι συγκοινωνίες γίνονται με μεγάλες δυσκολίες, και κυρίως από τους θαλάσσιους δρόμους, η σύνδεση μιας πόλης με τηλεγραφική γραμμή θεωρείται σπουδαίο γεγονός και τα εγκαίνια του τηλεγραφείου στην πόλη παίρνουν πανηγυρικό χαρακτήρα.

Μετά τι βλάβες των υποβρύχιων καλωδίων που είχαν ως συνέπεια τη διακοπή της τηλεπικοινωνίας με το εξωτερικό (1861), οι Ελληνικές Κυβερνήσεις αποφάσισαν να εκχωρήσουν το προνόμιο της συντήρησης και εκμετάλλευσης των τηλεγραφικών γραμμών σε ιδιωτικές εταιρείες. Το 1866 το ελληνικό κράτος παραχώρησε με σύμβαση στην εταιρεία Ράλλη-Binney το αποκλειστικό δικαίωμα της εγκατάστασης με δικές της δαπάνες υποβρυχίων τηλεγραφικών γραμμών που θα ένωναν τα παράλια της Ελλάδας μεταξύ τους και με το εξωτερικό (Αίγυπτο, Ιταλία, Αυστρία).

Το 1872 η εταιρεία Ράλλη-Binney εκχωρεί τα δικαιώματά της στην αγγλική εταιρεία Levant Submarine Telegraph Company. Η «Ανατολική υποβρύχιος τηλεγραφική εταιρεία» είχε ιδρυθεί στο Λονδίνο το 1856 και είχε αναλάβει το επόμενο έτος την τηλεγραφική σύνδεση της Κωνσταντινούπολης με την Κρήτη, την Παλαιστίνη και την Αίγυπτο.

Με την επέκταση των υποβρυχίων γραμμών, η Ελλάδα συνδεόταν με το τηλεγραφικό δίκτυο της Μεσογείου. Λίγα χρόνια πριν, το 1869, είχε εγκαινιαστεί η διώρυγα του Σουέζ και η Μεσόγειος είχε αποκτήσει πάλι, μετά από αιώνες, οικονομική και  γεωπολιτική σημασία, καθώς είχε ενωθεί με τις εμπορικές αρτηρίες της Ασίας.

Η Eastern ανέλαβε την υποχρέωση για την πόντιση νέων υποβρύχιων καλωδίων που θα συνέδεαν τις περισσότερες παραλιακές ελληνικές πόλεις και τα νησιά με το εξωτερικό.

Η εταιρεία αυτή βελτίωσε σημαντικά τις τηλεγραφικές επικοινωνίες και συνέδεσε με υποβρύχια καλώδια, χιλίων περίπου μιλίων όλα τα νησιά του αρχιπελάγους με τον Πειραιά. Για την εσωτερική επικοινωνία κατασκευάσθηκαν 12 γραμμές μεταξύ Ζακύνθου, Λευκάδας, Ιθάκης, Κερκύρας και των Σπετσών, Ύδρας, Σύρου, Τήνου, Άνδρου, Ευβοίας και 3 γραμμές για το εξωτερικό μεταξύ Μάλτας-Ζακύνθου, Πατρών-Σύρου και Πειραιά-Σύρου-Χίου-Κρήτης-Αλεξάνδρειας.

Η σύμβαση της εταιρείας έπρεπε να λήξει το 1916 αλλά λόγω του Πρώτου Παγκοσμίου πολέμου παρατάθηκε μέχρι το 1923.

Η Eastern Telegraph λειτουργούσε παράλληλα με τα Ελληνικά Τηλεγραφεία και αργότερα (1937) συγχωνεύθηκε με την εταιρεία Cable and Wireless Limited. Τελικά, εξαγοράστηκε από το ελληνικό κράτος τo 1956.

Με τον νόμο της 22ας Ιουνίου 1882 συστάθηκε στο Μετσόβειο Πολυτεχνείο η σχολή τηλεγραφικών μαθημάτων. Η φοίτηση στη σχολή διαρκούσε τουλάχιστον ένα έτος και  οι σπουδαστές, που έπρεπε να έχουν απολυτήριο γυμνασίου, διδάσκονταν θεωρητική και πρακτική τηλεγραφία, φυσική, χημεία, γαλλική γλώσσα και καλλιγραφία.

Η ίδρυση της σχολής ήταν απόρροια του μεταρρυθμιστικού και εκσυγχρονιστικού προγράμματος της κυβέρνησης του Χαρίλαου Τρικούπη, εντασσόμενη  στο πλαίσιο μετασχηματισμού που διέκρινε την πολιτική του Έλληνα πρωθυπουργού (1882-1895).

Επί κυβερνήσεως Χαρίλαου Τρικούπη βελγική αποστολή αναλαμβάνει την αναδιοργάνωση της τηλεγραφικής και ταχυδρομικής υπηρεσίας. Η ίδρυση της ΤΤ επιδρά θετικά στην επέκταση της τηλεγραφίας. Μετά από τρία έτη υπάρχουν πλέον 177 τηλεγραφικά κέντρα που λειτουργούν σε όλη την επικράτεια, η οποία έχει αυξηθεί μετά την προσάρτηση της Θεσσαλίας και της Άρτας το 1881.

Ανάμεσα στο 1883 και στο 1887 τα τηλεγραφήματα αυξάνονται κατά 40%.

* Στη φωτογραφία απεικονίζεται άποψη του κτηρίου ΤΤΤ, στο νεοκλασικό μέγαρο Μελά, που βρίσκεται στη σημερινή πλατεία Κοτζιά.

Σημαντική χρονιά για την Ελλάδα. Αναβιώνουν οι Ολυμπιακοί Αγώνες στο γενέθλιο τόπο τους. Ο χρυσός ολυμπιονίκης Σπύρος Λούης  θα αφιερώσει τη νίκη στον εθνικό ευεργέτη Γεώργιο Αβέρωφ με ένα τηλεγράφημα: «Νενίκηκα Μαραθώνειον. Κλέος νίκης οφείλεται υμίν».

Σημαδιακό έτος για την εξέλιξη της τηλεγραφίας. Ο Μαρκόνι χρησιμοποιεί τα ηλεκτρομαγνητικά κύματα για την μετάδοση μηνυμάτων και καθιερώνει την ασύρματη επικοινωνία.

Στην Ελλάδα η ασύρματος τηλεγραφία χρησιμοποιείται για πρώτη φορά από το πολεμικό ναυτικό το 1910.

Μετά την ανάληψη της πρωθυπουργίας από τον Ελευθέριο Βενιζέλο, προχωρούν στη χώρα, αναγκαίες πολιτικές και διοικητικές μεταρρυθμίσεις, όπως και η σύσταση του Υπουργείου Συγκοινωνιών (μετέπειτα Υπουργείο Μεταφορών και Επικοινωνιών). Η απόσπαση της ΤΤΤ από το Υπουργείο Εσωτερικών και η υπαγωγή της σε ξεχωριστό Υπουργείο δείχνει την αυξανόμενη σημασία των τηλεπικοινωνιών για τον κρατικό μηχανισμό και την κοινωνία.

Το ελληνικό κράτος αναλαμβάνει τη διοίκηση της τηλεγραφικής υπηρεσίας των Ελληνικών Σιδηροδρόμων, που είχε εγκαινιασθεί στην Ελλάδα τα έτη 1902-1903 από την εταιρεία Μπατινιόλ, και επεκτείνει το τηλεγραφικό δίκτυο σε όλες τις σιδηροδρομικές γραμμές, καθώς με τους βαλκανικούς πολέμους (1912-1913) η επικράτεια της χώρας είχε διπλασιαστεί.

Τα τηλεγραφήματα που ανταλλάχθηκαν φτάνουν τα 5.483.000, δηλαδή ένα περίπου τηλεγράφημα ανά κάτοικο.

Τα φαινόμενα που παρουσιάστηκαν την περίοδο 1924-1935, δηλαδή η δημογραφική έκρηξη (στον διπλασιασμό του πληθυσμού που έφεραν οι Βαλκανικοί πόλεμοι προστέθηκαν οι 1,5 εκατομμύριο πρόσφυγες της Μικράς Ασίας), η οικονομική ανάπτυξη και ο εκσυγχρονισμός της κοινωνίας, συνοδεύτηκαν και από την πρόοδο στον τομέα της τηλεγραφίας.

Το 1922 εγκαταστάθηκε στη γραμμή Αθήνας-Θεσσαλονίκης και σε οκτώ άλλες υπεραστικές αρτηρίες με μεγάλη κίνηση, το νέο πολλαπλό σύστημα τηλεγραφημάτων Baudot («Μπωντώ») που είχε ταχύτητα μεταβίβασης 360 γραμμάτων το λεπτό. Το σύστημα αυτό χρησιμοποιούσε το πεντάπληκτρο πληκτρολόγιο σε αντιστοιχία προς τα 5 δάκτυλα του ανθρώπου και θεωρείται πρόδρομος του τηλέτυπου. Μέχρι τότε, το πιο διαδεδομένο πληκτρολόγιο ήταν με δύο πλήκτρα.

Το τηλέτυπο είναι ηλεκτρομηχανική γραφομηχανή που χρησιμοποιείται για  την αποστολή και λήψη τυπωμένων μηνυμάτων από ένα σημείο σε άλλο διαμέσου ενός ηλεκτρικού συστήματος. Εγκαινιάστηκε το 1910 από την αμερικανική Ταχυδρομική-Τηλεγραφική εταιρεία για την γραμμή Βοστώνη-Νέα Υόρκη. Η χρήση του στην Ευρώπη γενικεύτηκε κατά τη δεκαετία του 1920.

Καθώς ο χειρισμός του τηλέτυπου απαιτούσε ειδική εκπαίδευση, το 1937 συστάθηκαν από την Κυβέρνηση τμήματα σε διάφορα τηλεγραφεία για την πρακτική άσκηση των τηλεγραφητών στα συστήματα «Μπωντώ και Τελετύπ».

Με την εισαγωγή του τηλέτυπου σημειώνεται στην τηλεγραφική ανταπόκριση αύξηση 5% περίπου κάθε χρόνο.

Τα εγκαίνια της νέα υπηρεσίας έγιναν στο κεντρικό τηλεγραφείο Αθηνών την 1η Σεπτεμβρίου 1949, παρουσία των υπουργών ΤΤΤ και τύπου και ανωτάτων υπαλλήλων της εταιρείας Cable and Wireless που ήταν και η υπεύθυνη για την εγκατάσταση και λειτουργία της τηλεφωτογραφικής συσκευής.

Η υπηρεσία της τηλεφωτογραφίας του ΟΤΕ  (Οργανισμός Τηλεπικοινωνιών της Ελλάδος που ιδρύθηκε στις 10  Νοεμβρίου του 1949) λειτούργησε έως τα τέλη της δεκαετίας του 1990.

Στη φωτογραφία απεικονίζεται το σύστημα μετάδοσης φωτογραφιών ειδησεογραφικού ενδιαφέροντος, σε μακρινές αποστάσεις.

Οι συνδρομητές συνδέονται με το δίκτυο του ΟΤΕ και μπορούν να διεξάγουν απευθείας τηλεγραφική ανταπόκριση μεταξύ τους στο εσωτερικό, με τους συνδρομητές Telex εξωτερικού ή και με το τηλεγραφείο της έδρας τους.

Η υπηρεσία Telex (σύντμηση του όρου Teleprinter exchange), που είναι ένα σύστημα τηλέτυπων συνδεδεμένων μεταξύ τους, εγκαινιάσθηκε στη Γερμανία το 1933 και γνώρισε μεγάλη άνθηση στην Ευρώπη μετά το 1945. Θεωρείται ο πρόδρομος του fax, του e-mail και του texting.

Την 1η  Ιουνίου περιέρχεται οριστικά στον Οργανισμό Τηλεπικοινωνιών Ελλάδος (ΟΤΕ) η εκμετάλλευση της εξωτερικής τηλεγραφικής ανταπόκρισης, που μέχρι τότε ήταν στη δικαιοδοσία της Cable & Wireless.