Γιάννης Ρίτσος: ο ποιητής του Μαΐου

Την 1η Μαΐου 1909 ο Γιάννης Ρίτσος γεννήθηκε στη Μονεμβασιά. Ο μήνας Μάιος έμελλε όμως να σημαδεύσει και την πορεία του ως ποιητή.    

Ήταν 29 Απριλίου του 1936, όταν οι καπνεργάτες της Θεσσαλονίκης κατέβηκαν σε απεργία διαρκείας, με κύριο αίτημα την αύξηση του ημερομισθίου από τις 75 στις 135 δραχμές. Το πρωί της 8ης Μαΐου, η Χωροφυλακή της Θεσσαλονίκης χρησιμοποιώντας υπέρμετρη βία εμπόδισε τους χιλιάδες διαδηλωτές να κατευθυνθούν προς το Διοικητήριο, όπου έδρευε η Γενική Διοίκηση Βορείου Ελλάδος.

Την επόμενη μέρα το απεργιακό μέτωπο διευρύνθηκε με τη συμμετοχή αρτεργατών, βιομηχανικών εργατών και άλλων κλάδων εργαζομένων, ενώ σε ένδειξη συμπαράστασης οι καταστηματάρχες κράτησαν τα καταστήματά τους κλειστά. Οι διαδηλωτές επιχείρησαν εκ νέου να κατευθυνθούν προς το Διοικητήριο, με τη Χωροφυλακή να μην μπορεί αυτή τη φορά να τους εμποδίσει και εν τέλει να ανοίγει πυρ εναντίον τους. Το αποτέλεσμα ήταν να σκοτωθούν 12 απεργοί και να τραυματιστούν εκατοντάδες.

Στις 10 Μαΐου ο 27χρονος Γιάννης Ρίτσος είδε στο πρωτοσέλιδο του Ριζοσπάστη τη φωτογραφία μιας μάνας να θρηνεί πάνω από το νεκρό σώμα του διαδηλωτή γιού της. Σοκαρισμένος από το θέαμα, ο ποιητής απομονώθηκε στο μικρό δωμάτιό του στα Εξάρχεια και ξεκίνησε να γράφει τον Επιτάφιο. Δύο μέρες μετά δημοσιεύτηκαν στον Ριζοσπάστη τα τρία από τα είκοσι συνολικά άσματα του ποιήματος με τίτλο «Μοιρολόι».

Το 1958 ο Μίκης Θεοδωράκης μελοποίησε οκτώ από τα άσματα του Επιταφίου, σημειώνοντας μεγάλη εμπορική επιτυχία. Η διαχρονικότητα του δίσκου φανερώνεται και από τη δημοφιλία του πρώτου στίχου του έκτου άσματος «Μέρα Μαγιού μου μίσεψες, μέρα Μαγιού σε χάνω»,ο οποίος συνεχίζει να έρχεται στα χείλη πολλών με τον ερχομό του Μαΐου.

Το Μουσείο διαθέτει στη φωτογραφική συλλογή του φωτογραφίες του σπουδαίου ποιητή. Στην εικονιζόμενη, δικαιωμάτων του Νίκου Φλώρου, διακρίνεται ο Γ. Ρίτσος κατά τη διάρκεια αναγόρευσης του σε επίτιμο διδάκτορα από τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών το 1987.