Τέσσερα χρόνια µετά τη δηµόσια επίδειξη της λειτουργίας του τηλέγραφου από τον Σάµουελ Μορς, στις 24
Μαίου 1844, µία νέα µορφή επικοινωνίας διαδόθηκε στην Αµερική. Η επικοινωνία µε τους νεκρούς. Στο χωριό
Χάιντσβιλ της Νέας Υόρκης οι αδερφές της οικογένειας Φοξ, το βράδυ της 31 Μαρτίου 1848 ξεκίνησαν µία
αµφίδροµη επικοινωνία µε το πνεύµα που κατοικούσε στο στοιχειωµένο σπίτι τους µέσω κωδικοποιηµένων
χτυπηµάτων. Οι αδερφές χτυπούσαν τα χέρια τους και το πνεύµα απαντούσε µε τριγµούς στο ξύλινο πάτωµα που
αντιστοιχούσαν σε ένα αλφάβητο. Οι εφηµερίδες της εποχής έγραψαν ότι µε αυτήν την επικοινωνία οι αδερφές Φοξ άνοιξαν µία «τηλεγραφική γραµµή» µε το υπερπέραν. Το περιστατικό των χτυπηµάτων στο Χάιντσβιλ σηµατοδότησε την αρχή του σύγχρονου πνευµατιστικού κινήµατος στην Αµερική, σύµφωνα µε το οποίο οι ψυχές των νεκρών µπορούν να επικοινωνούν µε τους ζωντανούς.
Η απόκρυφη γοητεία των παραφυσικών φαινοµένων γνώρισε απρόσµενη άνθηση την εποχή της µεγάλης
ανάπτυξης των τηλεπικοινωνιών. Οι ίδιοι οι πνευµατιστές τόνιζαν την αξιοπιστία τους επικαλούµενοι την
ηλεκτροµαγνητική τηλεγραφία. Κυκλοφορούσαν βιβλία όπως ο «Ουράνιος Τηλέγραφος» και χρησιµοποιούσαν
«πνευµατικές µπαταρίες» στις συνεδρίες τους, όπου οι καλεσµένοι κρατούσαν ένα µαγνητισµένο σχοινί, τα άκρα του οποίου ήταν βυθισµένα σε κουβάδες µε νερό από χαλκό και ψευδάργυρο. Η αναφορά στον τηλέγραφο
διαχώριζε τον πνευµατισµό από παλαιότερες δεισιδαιµονίες και έδινε µια επίφαση επιστηµονικής
αληθοφάνειας.
Κλήση από το Υπερπέραν
Στα τέλη του 19ου αιώνα ο πνευµατισµός άρχισε να παρακµάζει. Πολλά «θαυµαστά περιστατικά επικοινωνίας» αποδείχτηκαν απάτες. To 1888 οι αδερφές Φοξ, από τις οποίες είχε ξεκινήσει ο «πνευµατικός τηλέγραφος» παραδέχτηκαν ότι παρήγαγαν οι ίδιες τα χτυπήµατα των νεκρών. Ωστόσο, η αντίληψη ότι η ηλεκτρονική τεχνολογία µπορεί να µας δώσει πρόσβαση σε µία «άλλη, αόρατη πραγµατικότητα» ενισχύθηκε µέσω των έργων µυθοπλασίας του 20ου αιώνα, αλλά και των νέων εφευρέσεων στις τηλεπικοινωνίες, όπως ο ασύρµατος και το τηλέφωνο.
Το «Personal Call» της Άγκαθα Κρίστι είναι ένα ραδιοφωνικό έργο (1954), όπου ο Τζέιµς Μπρεντ δέχεται
τηλεφωνήµατα από τη νεκρή σύζυγό του. Η κλήση αποκαλύπτει σταδιακά το παρελθόν του: δολοφονίες τριών
γυναικών. Το έργο αξιοποιεί το τηλέφωνο ως “πνευµατικό µέσο” , παραπέµποντας σε παραδόσεις πνευµατισµού του 19ου αιώνα. Τελικά, η µεταφυσική εµπειρία αποκαλύπτεται ως παγίδα, φωτίζοντας τη σχέση τεχνολογίας, απάτης και υπερφυσικού. Η ασώµατη ηλεκτρονική επικοινωνία που καταργεί τον χρόνο και τον τόπο εξάπτει τη φαντασία του κοινού και γεννά την ιδέα ότι µπορεί να καταργήσει τα όρια µεταξύ φυσικής και µεταφυσικής.
Παλιές ψευδαισθήσεις, νέες απειλές
Οι παραπάνω αντιλήψεις, που θεωρούνται σήµερα εξαιρετικά αφελείς και παιδαριώδεις, έχουν επιβιώσει στην
εποχή του κυβερνοχώρου και της εικονικής πραγµατικότητας. Αρκεί να σκεφτούµε την τελευταία ταινία της
κινηµατογραφικής σειράς Mission Impossible. Ενώ στις προηγούµενες ταινίες ο κακός είναι συνήθως κάποιο
συνδικάτο εγκλήµατος που προσπαθεί να καταστρέψει τον κόσµο µε πυρηνικά ή βιολογικά όπλα, στην τελευταία εκδοχή της σειράς ο απόλυτος κακός δεν είναι άνθρωπος, αλλά µία Τεχνητή Νοηµοσύνη που αυτονοµήθηκε και επιθυµεί να υποδουλώσει την ανθρωπότητα. Το όνοµα αυτού του απειλητικού ΑΙ, Entity (Οντότητα), µας παραπέµπει πίσω στις ρίζες του πνευµατισµού. Μία µυστική οντότητα που εκδηλώνεται στον φυσικό κόσµο µε τη χρήση της τεχνολογίας. Οι παλιές ψευδαισθήσεις φορούν πλέον στον 21ο αιώνα ψηφιακά προσωπεία.
