//
//
//
Οι Τηλεπικοινωνίες στη Λογοτεχνία (Μέρος ΙΙΙ)
header-idrisi-tou-ote

Οι Τηλεπικοινωνίες στη Λογοτεχνία (Μέρος ΙΙΙ)

Οι Γυναίκες στέλνουν Σήματα Μορς

Στη βιβλιοθήκη του Μουσείου Τηλεπικοινωνιών Ομίλου ΟΤΕ βρίσκουμε ένα μικρό λογοτεχνικό βιβλίο, μία νουβέλα με τίτλο «Ματθίλδης Σεράο. Τηλεγραφείον Τμήμα Γυναικών. Εκδοτικός οίκος Ο Όμηρος, Αθήναι 1929». Πρόκειται για ελληνική μετάφραση του έργου της Ιταλίδας συγγραφέα Matilde Serao (1856-1927). Η Σεράο είχε ελληνική καταγωγή από την πλευρά της μητέρας της, είχε γεννηθεί στην Πάτρα, στο ίδιο σπίτι που τρία χρόνια αργότερα θα γεννηθεί ο Κωστής Παλαμάς, υπήρξε η πρώτη γυναίκα διευθύντρια εφημερίδας στην Ιταλία και ήταν υποψήφια 6 φορές για το Νόμπελ λογοτεχνίας.

Il romanzo di una fanciulla

Στα νεανικά της χρόνια, κατά τα έτη 1874-77, είχε εργαστεί στη Νάπολη ως τηλεγραφήτρια. Αποτύπωσε τις εμπειρίες της στη νουβέλα Il romanzo di una fanciulla (Το μυθιστόρημα μιας κοπέλας), η οποία επανεκδόθηκε το 1895 με τίτλο Κρατικό Τηλεγραφείο.

Μυθιστόρημα για γυναίκες

Τηλεγραφήτριες «…καμιά δεν σήκωνε τα μάτια για να κοιτάξει έξω από το παράθυρο». Έως τα τέλη του 19ου αι. σε όλες σχεδόν τις ευρωπαϊκές χώρες, με εξαίρεση την Ελλάδα, γυναίκες εργάστηκαν ως τηλεγραφήτριες. Συχνά διεκδικούσαν και κάποιες φορές πέτυχαν μισθολογική εξίσωση με τους άνδρες και ιεραρχική άνοδο.

Το βιβλίο της Σεράο είναι μία μαρτυρία για τις δυσκολίες που αντιμετώπιζαν οι γυναίκες σε αυτόν τον απαιτητικό χώρο εργασίας: «Οι νέες αυτές αρχίζανε τη δουλειά τους χωρίς ένα γέλιο, απασχολούμεναι μηχανικώς στις προετοιμασίες τους, σκυμμένες πάνω στα εργαλεία τους: η μια ξεβίδωνε τη ροδίτσα που τυπώνει τα σημεία, η άλλη άλλαζε την κορδέλλα της, μια άλλη έβαζε μελάνη, κάποια άλλη δοκίμαζε την ελαστικότητα του πομπού. Ύστερα, μέσα στην πρωϊνή ησυχία, άρχισε το τικ-τακ των μηχανημάτων (…). Ο χειμωνιάτικος ήλιος έλουζε το δωμάτιο. Καμιά όμως δεν σήκωνε τα μάτια για να κοιτάξει έξω από το παράθυρο».

Γυναικείο κίνημα

Ο τομέας της τηλεγραφίας είναι ανδροκρατούμενος και οι τηλεγραφήτριες τρέμουν τον αυστηρό διευθυντή. Σε ένα ξέσπασμα αγανάκτησης μία τηλεγραφήτρια αναφωνεί: «Στο διάολο ο Γαλβάνης, ο Βόλτας, η Λουγδουνική λάγηνος, η στήλη του Ντάνιελ, ο θειικός χαλκός και η χειραφέτηση των γυναικών». Η τηλεγραφήτρια αναθεματίζει τους εφευρέτες του ηλεκτρισμού, τις εφευρέσεις (τη φιάλη του Λέιντεν, το επαγωγικό πηνίο του Ντάνιελ Ρούμκορφ) και το γυναικείο κίνημα που εκείνη την εποχή κάνει τα πρώτα του βήματα.

Τηλεγραφία και φλερτ

Δεν λείπει όμως και το φλερτ μεταξύ των υπαλλήλων. Οι νεαρές χρησιμοποιούν παράτυπα τον τηλέγραφο για να κάνουν ερωτικές συζητήσεις με τους άντρες συναδέλφους, τους οποίους δεν έχουν δει ποτέ, πάντα στα κρυφά για να μην γίνουν αντιληπτές από τη γεροντοκόρη προϊσταμένη τους: «Οι γιορτές μάλιστα [ήταν Χριστούγεννα] θα έλεγε κανείς πως ήταν καμωμένες επίτηδες για τις απαγορευμένες συζητήσεις. Οι υπάλληλοι δεν είχαν τι να κάνουν στα γραφεία τους και στενοχωριόντανε. Έτσι η όρεξη της κουβεντούλας ερχότανε μοναχή της (…). Όλα αυτά γινόντανε στα κρυφά. Μα στο πρόσωπον της ενόχου έβλεπες ζωγραφισμένη την ευχαρίστηση».

Χαρτί, μελάνι, πέννες, κορδέλες & κυρίως Αλληλεγγύη

Η νουβέλα δεν ανήκει στο είδος του τηλεγραφικού ειδυλλίου που άνθισε στην Αμερική κατά τον 19ο αιώνα. Ούτε στο ηθογραφικό αφήγημα που καταγγέλλει τις κοινωνικές συνθήκες. Η Σεράο αναδεικνύει τις αντιφάσεις και τις εσωτερικές ψυχολογικές διεργασίες των ηρωίδων. Πάνω απ’ όλα τονίζει την αλληλεγγύη μεταξύ των τηλεγραφητριών: «Κείνη την ημέρα όλες αι υπάλληλοι (…) εβοηθούντο μεταξύ των με αγάπη, εδάνειζε η μια στην άλλη χαρτί, πέννες, μελάνη. Οι λιγότερο επιδέξιες καταχωρούσανε, γράφανε την ώρα πάνου στα τηλεγραφήματα, μερούσανε τις λέξεις, αλλάζανε τις κορδέλλες, μαζέβανε τα τηλεγραφήματα που είχαν αποσταλεί. Δεν υπήρχαν πια αντιπάθειες, ικανότητες, τίποτε. Εβοηθούντο σαν αδελφές και είχαν μια επιθυμία: πώς να εξυπηρετήσουν τις άλλες».

Περισσότερα ΜΤ Stories

Χτυπήσαμε παγόβουνο

Ιστορία μιας φράσης

Οπτική Ίνα / Μια αναπάντεχη ιστορία!

Τα χριστουγεννιάτικα τηλεγραφήματα του ΟΤΕ

Τα video games και η ιστορία τους

Από την καραντίνα του 1918 στο lock down του 2020

Οι Τηλεπικοινωνίες στη Λογοτεχνία (Μέρος I)

Οι Τηλεπικοινωνίες στη Λογοτεχνία (Μέρος ΙΙ)

Play Video
Μετάβαση στο περιεχόμενο